Trump’ın Doğumla Vatandaşlık Kararnamesi Yüksek Mahkeme Yolunda

📌 ABD Adalet Bakanlığı, Trump’ın doğumla vatandaşlık hakkını kısıtlayan başkanlık kararnamesi için Yüksek Mahkeme’den karar isteyeceğini açıkladı.

📌 Karar, 14. Anayasa Değişikliği’nin kapsamını doğrudan etkiliyor.

📌 Milyonlarca ABD doğumlu çocuğun vatandaşlık statüsü tehlikeye girebilir.

Adalet Bakanlığı’ndan Kritik Adım

6 Ağustos 2025’te Washington Batı Bölgesi Federal Mahkemesi’ne sunulan ortak durum raporunda, Adalet Bakanlığı’nın bu konuyu Yüksek Mahkeme’ye taşıma niyetini resmen bildirdiği açıklandı. “Amerikan Vatandaşlığının Anlamını ve Değerini Korumak” başlıklı kararname, 20 Ocak 2025’te imzalanmış ve federal hükümete, belgesiz veya geçici statüdeki ebeveynlerin ABD’de doğan çocuklarına vatandaşlık belgesi vermeme talimatı vermişti.

Alt Mahkemelerden Engelleme Kararları

Trump yönetiminin savunduğu yasal görüş, Maryland, New Hampshire ve Massachusetts federal mahkemeleri tarafından anayasaya aykırı bulunarak engellendi. Boston’daki ABD Bölge Hakimi Leo Sorokin, kararın hem anayasa hem de federal yasalarla çeliştiğini belirterek ülke çapında geçici tedbir kararı vermişti.

14. Anayasa Değişikliği ve Tarihsel Bağlam

1868’de kabul edilen 14. Değişiklik, “ABD’de doğan ve yargı yetkisine tabi olan herkesin” vatandaş olduğunu garanti ediyor. Bu hüküm, 1898 tarihli United States v. Wong Kim Ark davasında Yüksek Mahkeme tarafından da teyit edilmişti. Trump yönetimi ise bu hakkın, kalıcı yasal statüsü olmayan ebeveynlerin çocuklarına uygulanmaması gerektiğini savunuyor.

Siyasi ve Hukuki Tepkiler

Trump, NBC’ye verdiği röportajda “Bir adım atıyorsun, vatandaş oluyorsun… Buna son vereceğiz” ifadelerini kullandı.

Adalet Bakanı Pam Bondi ise “Doğumla vatandaşlık, ekim ayında Yüksek Mahkeme’de karara bağlanacak” dedi.

Loyola Hukuk Fakültesi’nden Jessica Levinson ise “Yürütme emriyle anayasadan çıkamazsınız” uyarısında bulundu.

Süreçte Sırada Ne Var?

Adalet Bakanlığı, hangi davayı Yüksek Mahkeme’ye taşıyacağına karar verdikten sonra “certiorari” dilekçesi sunacak. Mahkeme kabul ederse, duruşmalar 2026’da yapılabilir ve karar haziranda açıklanabilir. O zamana kadar alt mahkeme engellemeleri yürürlükte kalacak. ABD Adalet Bakanlığı, doğumla vatandaşlık (birthright citizenship) üzerine tarihi bir adım attı.

🏛️ 6 Ağustos 2025’te sunulan bir ortak durum raporunda, Adalet Bakanlığı, Trump’ın doğumla vatandaşlığı sona erdirmeyi amaçlayan yürütmeyi emrini değerlendirmek üzere ABD Yüksek Mahkemesi’ne başvurmayı planladığını açıkladı. Bu emir, 14. Madde ile garanti altına alınmış olan “Amerika’da doğan herkesin vatandaşı olması” ilkesini zorluyor. Emir, yasadışı veya geçici vizesi olan göçmenlerin çocuklarına vatandaşlık verilmemesini öngörüyordu. Alt mahkemeler bu emri “anayasaya aykırı” bularak geçici olarak durdurdu. Şimdi Adalet Bakanlığı, bu kararı Yüksek Mahkeme’de netleştirmeyi hedefliyor. Bu, 1868’den beri süregelen bir ilkenin geleceği açısından çok kritik bir an.

📜 Trump’ın Emri Ne Diyor? “Protecting American Citizenship”

1. Madde: “Amerika’da doğan veya doğal hale getirilen ve buraya tabi olan herkes, ABD ve bulunduğu eyaletin vatandaşıdır.”

Trump’ın 20 Ocak 2025’te imzaladığı yürütmeyi emri ise şunu savunuyor:

📌 Temel Hedef:

• Yasadışı veya geçici vizesi olan göçmenlerin çocuklarına ABD vatandaşı belgesi verilmeyecek
• “Sınırı geç, çocuk doğur, vatandaş ol” sisteminin sona erdirilmesi

📌 Trump’ın Savunusu (NBC, 2024): “Sadece bir adım at, ‘Tebrikler, ABD vatandaşı oldun!’ diyorsun. Bu saçma. Biz bunu bitireceğiz. Belki halka dönmek zorunda kalacağız ama bitirmeliyiz. Biz bunu yapan tek ülke.”

⚖️ Alt Mahkemeler Ne Karar Verdi? Emir Durdu!

Trump emri, hemen dört ayrı eyalette mahkemelere taşındı:

📌 Boston Federal Hakim Leo Sorokin (Obama ataması): “Bu politika, anayasaya aykırı ve federal yasalarla çelişiyor.”

📣 Adalet Bakanlığı Ne Dedi?

6 Ağustos 2025’teki ortak raporda Adalet Bakanlığı şöyle dedi:

📌 DOJ’nin Açıklaması:

“Dokuzuncu Bölge Mahkemesi’nin kararına rağmen, Adalet Bakanı Solicitor General D. John Sauer, hükümün incelemesi için bir ‘certiorari’ başvurusu yapmayı planlıyor. Bu, Yüksek Mahkeme’nin önümüzdeki dönemi (Ekim 2026) için davayı ele almasını sağlayabilir.”

📌 “Certiorari” Nedir?

• Yüksek Mahkeme’nin alt mahkeme kararını incelemeye alma isteği
• Kabul edilirse, davaya “grant cert” denir
• Genellikle çok önemli anayasal meselelerde kullanılır

🧩 14. Madde: 1868’den Beri Süregeliyor

14. Madde, Kölelik sonrası dönemde kabul edildi. Temel amacı:

“Afrika kökenli esirlerin çocukları da ABD vatandaşı olsun.”

📌 1898: United States v. Wong Kim Ark

• Çinli göçmenin ABD’de doğan çocuğu, vatandaş sayıldı
• Yüksek Mahkeme: “Doğum yeri esas, ebeveynin statüsü değil.”

📌 Bugün:

• Yılda 200.000+ çocuk, göçmen ebeveynlerin çocuğu olarak ABD’de doğuyor
• Bunların hepsi, 14. Madde’ye göre otomatik vatandaş

🔥 Trump Yönetimi Ne Savunuyor?

Yönetim, 14. Madde’deki “and subject to the jurisdiction thereof” ifadesini şu şekilde yorumluyor:

📌 Savunma:

• “Yasadışı göçmenler, ABD’ye tamamen tabi değildir“
• Dolayısıyla, çocukları da “subject to jurisdiction” kapsamına girmez
• Bu, dış temsilcilerin çocukları gibi istisnalarla benzerdir

📌 Eleştirmenlerin Yanıtı:

• Bu yorum, yüzyıllardır kabul edilen yasal uygulamayla çelişir
• “Jurisdiction” burada cezai yargı yetkisi, değil göçmenlik statüsü

🎯 Kimler Etkileniyor?

Trump emri geçerli olsaydı:

📌 Tahmini Etki:

• Yılda 150.000-200.000 çocuk
• Bu çocuklar, “gölgeli nesil” statüsüne düşebilir

📣 Uzmanlar Ne Diyor?

📌 Jessica Levinson (Loyola Hukuk):

“Anayasa’yı bir yürütmeyi emriyle değiştiremezsiniz. Doğumla vatandaşlığı sona erdirmek istiyorsanız, Anayasa’yı değiştirmelisiniz.”

📌 Pam Bondi (Adalet Bakanı, Haziran 2025):

“Doğumla vatandaşlık, Ekim oturumunda Yüksek Mahkeme tarafından karara bağlanacak.”

📌 James Nelson (Houston Hukuk Profesörü):

“Bu, sadece bir göçmenlik meselesi değil, anayasal yetki sınırlarının testidir.”

🔮 Gelecek: Yüksek Mahkeme Ne Karar Verebilir?

• DOJ, hangi davanın Yüksek Mahkeme’ye taşınacağını sonraki birkaç haftada belirleyecek
• Petition (certiorari) Ekim 2026 oturumu için sunulacak
• Yüksek Mahkeme, davayı kabul edebilir veya reddedebilir
• Ancak bu kadar yüksek profilli bir anayasal meselede, kabul olasılığı yüksek

📌 Olası Senaryolar:

• ✅ Yüksek Mahkeme 14. Madde’yi korur: Emir iptal olur, statükoda kalır
• ❌ Yüksek Mahkeme emri onaylarsa: Doğumla vatandaşlık sınırlanır, ABD’nin uluslararası imajı sarsılır
• ⚠️ Karar bölünmüş olursa: Kısmi uygulama, karmaşık yasal belirsizlik