📌 Kripto piyasası yeni mevzuatlar ve kurumsal yatırımcıların ilgisi sayesinde yükselişe geçti.
📌 Ancak teminatsız kripto kredisi sunan girişimler yeniden endişe yaratmaya başladı.
📌 Uzmanlar, 2022’deki büyük kripto çöküşünün tekrar edebileceği uyarısında bulunuyor.
💸 Teminatsız Krediler Neden Riskli?
The Financial Times’ın haberine göre, kripto sektöründe birçok girişim teminatsız (unsecured) kredi sunuyor. Bu kredilerde borçlular, teminat göstermeden finansman alabiliyor. Uzmanlara göre bu uygulama, piyasadaki kırılganlığı artırıyor ve zincirleme iflas riskini büyütüyor.
📉 2022 Krizi Hafızalarda
2022’de Celsius ve Genesis gibi kripto kredi platformlarının teminatsız krediler nedeniyle iflas etmesi, sektörde büyük bir domino etkisi yaratmıştı. Bugün benzer bir tablonun tekrar yaşanabileceği endişesi dile getiriliyor.
🏦 Mevzuatlar ve Piyasanın Yeni Dönemi
Kripto piyasası, yeni regülasyonlar ve artan kurumsal yatırımlar sayesinde yeniden canlanırken, teminatsız kredilerin bu olumlu havayı gölgeleyebileceği belirtiliyor.
🔮 Uzmanların Tavsiyesi
Analistler, özellikle bireysel yatırımcıların bu tür ürünlere karşı dikkatli olması gerektiğini vurguluyor. Piyasada şeffaflık ve güçlü teminat mekanizmalarının şart olduğuna dikkat çekiliyor.
💸 Kripto Kredisi Nedir? Nasıl Çalışır?
Kripto kredisi, kullanıcıların elindeki dijital varlıkları (Bitcoin, Ethereum vb.) teminat olarak vererek nakit veya istikrarlı kripto (stablecoin) kredisi almasıdır.
📌 Teminatlı Kredi Modeli (Secured Lending):
- Kullanıcı, 10.000 dolarlık Bitcoin’i platforma bırakır
- Platform, bunun %50’si kadar (5.000 dolar) kredi verir
- Eğer kripto değer kaybederse, kullanıcıdan ek teminat istenir veya teminat satılır (liquidation)
Bu model, 2020-2021’de popüler oldu ve BlockFi, Celsius, Nexo gibi platformlar büyüdü.
🚫 Teminatsız Kredi (Unsecured Lending): Yeni Risk
Şimdi ise bazı start-up’lar, hiçbir teminat almadan kripto kredisi veriyor.
📌 Teminatsız Kredi Nedir?
- Kullanıcı, kredi skoru, gelir veya geçmiş işlem verilerine göre değerlendirilir
- Hiçbir kripto veya varlık bırakmadan kredi alır
- Ancak ödeme yapılmazsa, platformun geri alma yolu sınırlıdır
Bu model, geleneksel bankacılığa benzer, ancak kripto piyasasının oynaklığı nedeniyle çok daha riskli. Özellikle kripto fiyatlarında düşüş yaşandığında, borçlular “ödemeden kaçmak” için varlıklarını satıp kaybolabiliyor.
🔁 2022 Çöküşü: Celsius ve Genesis’in Hikâyesi
2022’de kripto piyasasında büyük bir çöküş yaşandı. Bitcoin 65.000$’dan 16.000$’a düştü. Bu süreçte, yüksek faiz vaat eden kredi platformları çöktü:
| Şirket | Ne Oldu? |
|---|---|
| Celsius | Teminatlı kredilerde aşırı risk aldı. Kullanıcı fonlarını gizli projelere yatırdı. Haziran 2022’de “çekimleri durdurdu”, ardından Chapter 11 iflasına girdi. |
| Genesis | DCG grubuna ait. Kurumsal kredilerde risk aldı. 2023 başında iflas etti. |
| Voyager | Teminatlı kredi ve yüksek faiz modeliyle çöktü. Mayıs 2022’de iflas etti. |
Bu çöküşler, milyarlarca dolar kayba ve düzenleyicilerin dikkatini çekti.
📜 Yeni Yasalar ve Kurumsal Giriş: Riski Artırıyor mu?
2024-2025 itibarıyla ABD’de kripto sektörüne yönelik yeni adımlar atıldı:
- SEC, spot Bitcoin ETF’leri onayladı
- Yeni yasa teklifleri (Lummis-Gillibrand), kripto firmaları için net bir çerçeve sunuyor
- BlackRock, Fidelity, Goldman Sachs gibi kurumlar kripto altyapısına yatırım yapıyor
Bu gelişmeler, sektörde güven artışı yarattı. Ancak aynı zamanda, riskli modellerin yeniden canlanmasına zemin hazırladı. Uzmanlar, “Kurumsal katılım güven veriyor ama teminatsız kredi gibi modeller, sistemi tekrar kırılgan hâle getirebilir” diyor.
⚠️ Neden Bu Kredi Start-up’ları Tehlikeli?
Teminatsız kripto kredi veren start-up’lar şu riskleri taşıyor:
- Kolektif temerrüt riski: Piyasa düştüğünde, borçlular ödeme yapmayı bırakabilir
- Likidite krizi: Platformların geri ödeme yapacak kaynağı kalmaz
- Yönetişim eksikliği: Pek çok start-up, şeffaf değil, fonların nereye gittiği bilinmiyor
- Düzenleyici boşluk: ABD’de hâlâ kripto kredilere özel yasal düzenlemeler eksik
📌 Benzerlik: 2008 Mortgage Krizi Teminatsız kripto krediler, 2008’de “subprime mortgage” (temerrütlü konut kredileri) ile benzerlik taşıyor: Düşük kriterlerle kredi verildi, piyasa düştüğünde herkes batıverdi.
🔮 Gelecek Ne Getirecek?
Uzmanlar ikiye bölünmüş:
- İyimserler: “Yapay zekâ ve veri analitiği ile risk yönetimi gelişti. 2022 gibi olmaz.”
- Kötümserler: “Tarih, insan ahlakını ve açgözlülüğünü değiştirmez. Balon patlar.”
ABD’de OCC (Currency Controller Office) ve SEC, bu start-up’ları izlemeye başladı. Önümüzdeki dönemde daha sert düzenlemeler gelebilir.
Alaturka sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
